Dy ngjarje vendimtare, dëshmi për tradhti kombëtare, gjatë diktaturës

Dy ngjarje vendimtare, dëshmi për tradhti kombëtare, gjatë diktaturës

Tre muze në Kalanë e Shkupit

Shoqata e Historianëve Shqiptarë të Maqedonisë (SHHSHM) mirëpret vendimin për fillimin e ndërtimit të tre muzeve në Kalanë e Shkupit, pa simbole fetare, ku fare qartë dihet se së paku dy nga këto tre muze i takojnë drejtpërdrejtë trashëgimisë kulturore, historike dhe shpirtërore të shqiptarëve. “Vlerësojmë se me këtë ka ngadhënjyer arsyeja e shëndoshë dhe drejtësia, dhe më në fund edhe pseudoshkencëtarët maqedonas janë bindur para fakteve të pamohueshme që në vazhdimësi i ka prezantuar Shoqata e Historianëve Shqiptarë të Maqedonisë, lidhur me të kaluarën historike të Shkupit iliro-shqiptar. Me këtë akt, edhe Pasko Kuzman pranoi realitetin se në Kalanë e Shkupit ekzistojnë themelet e shtëpive dardane-pajone, dhe me këtë u vërtetua lufta e drejtë e me fakte e historianëve shqiptar dhe shoqërisë civile shqiptare në Maqedoni. Fakti që këto muze do të jenë pa simbole fetare, dëshmon gjunjëzimin e Kuzmanit dhe të bashkëmendimtarëve të tij, për të ngritur kryqin e kishës ortodokse sllave në Kalanë e Shkupit”, thekson SHHSHM.
Kjo shoqatë thekson se në veçanti përshëndet përpjekjet e kryetarit të Çairit, Izet Mexhiti, që siç thuhet në vazhdimësi ka këmbëngulur që trashëgimia kulturore iliro-shqiptare e Kalasë së Shkupit, të ruhet nga tendencat dashakeqe të qarqeve të caktuara maqedonase, për falsifikimin e saj.
Në bazë të marrëveshjes së arritur, në Kalanë e Shkupit do të ndërtohet Muzeu i periudhës parahistorike (në bazën e mbetjeve të shtëpisë dardano-pajone), Muzeu i periudhës mesjetare (në bazën e themeleve të kishës bizantine), dhe Muzeu i periudhës osmane (në bazën e themeleve të kullës osmane).

Bota sot, 07.08.2012

Maqedonia e Re: Si u vra Hasan Prishtina?!

 

U mbushën 79 vjet që nga data e 13 gushtit të vitit 1933, ku në qytetin e Selanikut u vra në pabesi dhe mizori ish-Kryeministri i Shqipërisë Hasan Prishtina.

Gjatë viteve të qëndrimit tim në Selanik dhe duke kërkuar nëpër arkivat greke gjeta gazetën greke “Μακεδονικα Νεα” (Maqedonia e Re) të asaj kohe që mbetet i vetmi dokument historik që sjell një foto të Hasan Prishtinës i vdekur si dhe ngjarjen me imtësi.

Në gazetën “Μακεδονικα Νεα” (Maqedonia e Re) e datës 14.8.1998, është botuar dhe fotografia e vrasësit Ibrahin Çelos.

Gazeta shkruan për jetën, veprimtarinë dhe pasurinë në Selanik të Hasan Prishtinës dhe na sjell një fakt të vërtetë për datën e vrasjes së tij që deri më sot shumë historian shqiptar që janë marrë me figurën e tij e kanë gabuar duke shkruar si datë të vrasjes 14 gushtin e 1933, por sipas gazetës së kohës është data 13 gushti i 1933.

Afër vendit ku është qëlluar Hasan Prishtina ndodhej vendi i punës ku unë punoja për disa vitesh në Selanik, ndërsa shtëpia e tij ishte afërsisht 1 km larg, dhe mund të kaloja disa herë në ditë në atë rrugë, por asnjëherë nuk do më shkonte ndërmend se ai vend do të kishte lidhej me një ngjarje tragjike për historinë e kombit tonë. Për fat të keq nga shumë studiues dhe historian që janë marrë me figurën e Hasan Prishtinës anashkalohet data e vrasjes së tij dhe shtëpia që ndodhet në qytetin e Selanikut.

Disa herë bëra përpjekje se mbase gjendej ndonjë dashamirës për të financuar një film dokumentare rreth viteve të jetës së këtij burri të shquar, por ndesha në vesh të shurdhër.

Përshkrimi i atentatit nga gazeta greke e kohës “Μακεδονικα Νεα”

Gazeta greke “Μακεδονικα Νεα” (Maqedonia e Re) e datës 14 gusht 1933, një ditë mbas vrasjes së Hasan Prishtinës, shkruan për ngjarjen që tronditi Selanikut më 13 gusht të vitit 1933. Gazeta e asaj kohe shënonte se Hasan Prishtina është pronar i ndërtesës së sotme “Shkolla e të Verbërve”. Gazeta e kohës përshkruan vdekjen tragjike të atdhetarit, politikanit të madh Hasan Prishtinës.

Në faqet e gazetës shkruhej: “Një tjetër vrasje që u bë në rrugën Çimisqi, tronditi Selanikun. Politikani shqiptar Hasan Prishtina u vra në qoshen Çimisqi në Vogaxhiku, përpara bakallhanes “IVI”. Shqiptari Ibrahim Çelo, 28 vjeçar, i papunë, qëlloi pesë herë ish-kryeministrin shqiptar Hasan bej Prishtinën.

Vrasja u krye në orën 2 mbas dite më datë 13 gusht 1933. Në rrugën Ēimisqi u pa një zotëri i moshuar, i mbajtur mirë dhe me tipare simpatike, të ecte përkrah e të fjaloste me një person të veshur mirë, i gjallë, sa e tradhtonte dhe toni i zërit. Arritën në kryqëzimin e rrugës Çimisqi-Vogaxhiku dhe po drejtoheshin për tek bakallhane ’’IVI’’ dhe në largësi dy hapa nga kinkaleria e invalidit J.Janopullo.

Njeriu me pamje të zymtë nxori rrufeshëm revolverin e markës “SMITH” dhe shtiu kundrejt bashkëbiseduesit, i cili ishte Hasan bej Prishtina, që ra në trotuar. Kalimtarët e mbledhur nga të dy të shtënat, panë vrasësin të turret me mizori të parrëfyer mbi viktimën dhe t’i zbrazë edhe tre plumba të tjerë, dy në kraharor dhe të tretën në kokë, si e shtënë vdekjeprurëse, për të qenë i sigurt për përfundimin e aktit të vrasjes.

Fill pas krimit të tij vrasësi, që ti ikë rrezikut prej turmës së mbledhur që u vu për ta kapur, ia dha vrapit nga rruga Vogaxhiku. Nga tronditja ai ra në vitrinën e tregtores “Beharnae” të cilës ia dëmtoi tendën, por rimori veten, për t’u turrur drejt rrugës “Paleon Patron” ku u rrethua nga turma, që e ndiqte me synime të errëta. Vrasësi hyri në banesën e mjekut z.Dukidhis, ku dhe ju dorëzua rojës së policisë. Por nuk mundi t’i ik egërsimit të turmës.

Kalimtarët që e ndoqën dhe banuesit fqinjë të çdo moshe, shtrese, pa ditur identitetin e tij dhe as motivet e vrasjes, të indinjuar ndaj egërsisë që tregoi vrasësi ndaj viktimës, sa panë të vije skuadra e policisë, u turrën dhe ata duke thirrur: - Shqyeni, shqyeni, vrasësin. Ndërsa polici më kot përpiqej të shpëtonte atentatorin, turmat u turrën ndaj tij dhe nisën ta grushtojnë, duke i shkaktuar mavijosje në pjesë të ndryshme të trupit. Do ta kishin çarë përgjysmë vërtet, nëse nuk do ia mbërrinte të hynte në një tjetër shtëpi, në rrugën ’’Paleon Patron’’, ku u strehua nga i zoti i shtëpisë, i cili nxitoi tu mbyllte derën e jashtme turmave të zemëruara.

Pas pak mbërriti sekretari i policisë, nëntogeri z.Zografo, dhe vrasësin e transferuan me motoçikletë në Seksionin e tretë të policisë. Hasan Prishtina, i mposhtur nga plagët, u dërgua ndërkohë në Spitalin Popullor, ku trupit të tij iu bë autopsia.

Në orën 2.50 minuta pas dite oficeri Sotiriu nisi hetimet me përkthyes, pyeti vrasësin nëse e njeh gjuhën greke, ai u përgjigj se njeh gjuhën shqipe, frënge dhe gjuhën turke.

Vrasësi nënvizoi se akti i tij u dedikohet motiveve politike. Ndërkaq pretendoi se ish-kryeministri i atdheut të tij ishte komit dhe bashkëpunonte me komitetin bullgaro-maqedonas me qëllim që të vrisnin mbretin e Shqipërisë Ahmet Zogun. Planet, thotë atentatori, m’i tregoi Hasan Prishtina përpara pesëmbëdhjetë ditëve, kur po vinim prej Vjene (Austri) dhe më bënte presion që të bëhesha unë kryetar i bandës komite dhe të shkoja në Tiranë ku të vrisja mbretin Ahmet Zogun.

Prishtina, vijon vrasësi, më premtoi shpërblim mujor dhe një shpërblim dhuratë mbas aktit të vrasjes, por unë i kundërshtova këto propozime të tij, sepse jam pro regjimit te mbretit Ahmet Zogu dhe nuk dëshiroja të bëhem vegël e Hasan Prishtinës, të cilin në Shqipëri e quajnë tradhtar.

Ibrahim Çelo jetonte në Nikea të Francës dhe ishte tregëtar frutash, ishte i martuar me një spanjolle, me të cilën kishte dhe fëmijë. Atje u njoh përpara disa vitesh me Hasan Prishtinën, që ish shpërngulur në Nikea për hir të çlodhjes dhe kishin lidhur marrëdhënie familjare. Gjatë njohjes midis tyre Hasan Prishtina i kish treguar për rininë, vështirësitë që kishte kaluar pas largimit nga Shqipëria në Turqi dhe Bullgari. Në Turqi pat gjetur miq të vjetër dhe bashkëluftëtarë kundër xhonturqve. Morri pjesë në një shoqatë të fshehtë me bashkatdhetarët e vet për çështjen shqiptare”.

 

“Lajm” sjell para lexuesve faksimilen e një gazete serbe të botuar në vitin 1844, ku flitet për kryengritjen e Dervish Carës dhe çlirimin e Shkupit.  

“Serbske novine” (Gazeta serbe) e 17 majit të vitit 1844, në tekstin me titull “Arnautlija” (Shqipëria) shkruan se në Shkup kanë qëndruar mbi 20 mijë kryengritës dhe kanë luftuar kundër forcave osmane, të cilët kanë qenë të udhëhequr nga Dervish Cara.

Të njëjtën gjë, pohoi edhe krye-parlamentarja shqiptare Jozefina Topalli në fjalimin e saj të mbajtur në Parlamentin e Maqedonisë, pohim ky që “i çoi peshë” historianët maqedonas. “Ndodhi pikërisht në shkurt të vitit 1844, kur 10 mijë kryengritës në udhëheqjen e Dervish Carës e kishin çliruar Shkupin dhe shtruan kërkesën për autonomi. Nga kjo kohë, Shkupi, Manastiri dhe Dibra ishin disa prej qendrave të lëvizjes shqiptare për çlirim. Lëvizja patriotike shqiptare është zhvilluar paralelisht me kryengritjen maqedonase të Ilindenit në 2 gusht 1903, ku në Manastir ishte përkrahur edhe nga popullata shqiptare, e cila ishte aktive për krijimin e republikës së Krushevës, ku Këshilli i udhëhequr nga shqiptari Vangjel Dino ishte përbërë nga përfaqësues të maqedonasve, shqiptarëve dhe vllehve”, tha Topalli.

Pas fjalimit të Topallit kanë reaguar historianët maqedonas dhe Instituti Maqedonas i Historisë në Shkup, të cilët jo vetëm që nuk i pranojnë vlerat e Dervish Carës, por e quajnë atë shërbëtor të turqve. "Këto janë vetëm keqpërdorime nacional -romantike të historisë për qëllime politike", thanë nga Instituti i Historisë në Shkup. 

Por historianët shqiptarë janë të mendimit se para fakteve edhe zotërat heshtin.

Historiani Skënder Hasani thotë se reagimi i historianëve maqedonas nuk është me vend dhe nuk bazohet në fakte, por bazohet vetëm në paragjykime. “Për Dervish Carën dhe kryengritjen e udhëhequr prej tij më shumë ka shkruar histografia maqedonase, histografia serbe, franceze,  britanike, etj, e shumë më pak histografia shqiptare. Aleksandar Markovski në vitin 1985 shkruan një libër me titull ‘Kryengritja e Dervish Carës’, ku e shpjegon qartë se kryengritësit shqiptarë e kanë çliruar Shkupin dhe ka dalë kërkesa e parë gjatë rilindjes shqiptare për autonominë e Shqipërisë. Më pas kanë shkruar edhe autorë të tjerë”, thotë Hasani duke shtuar se në arkivin e Maqedonisë ka mjaft dokumente që flasin qartë për këtë çështje. 

“Lajm” sjell para lexuesve faksimilen e një gazete serbe të botuar në vitin 1844, ku flitet për kryengritjen e Dervish Carës dhe çlirimin e Shkupit.  

“Serbske novine” (Gazeta serbe) e 17 majit të vitit 1844, në tekstin me titull “Arnautlija” (Shqipëria) shkruan se në Shkup kanë qëndruar mbi 20 mijë kryengritës dhe kanë luftuar kundër forcave osmane, të cilët kanë qenë të udhëhequr nga Dervish Cara.

Të njëjtën gjë, pohoi edhe krye-parlamentarja shqiptare Jozefina Topalli në fjalimin e saj të mbajtur në Parlamentin e Maqedonisë, pohim ky që “i çoi peshë” historianët maqedonas. “Ndodhi pikërisht në shkurt të vitit 1844, kur 10 mijë kryengritës në udhëheqjen e Dervish Carës e kishin çliruar Shkupin dhe shtruan kërkesën për autonomi. Nga kjo kohë, Shkupi, Manastiri dhe Dibra ishin disa prej qendrave të lëvizjes shqiptare për çlirim. Lëvizja patriotike shqiptare është zhvilluar paralelisht me kryengritjen maqedonase të Ilindenit në 2 gusht 1903, ku në Manastir ishte përkrahur edhe nga popullata shqiptare, e cila ishte aktive për krijimin e republikës së Krushevës, ku Këshilli i udhëhequr nga shqiptari Vangjel Dino ishte përbërë nga përfaqësues të maqedonasve, shqiptarëve dhe vllehve”, tha Topalli.

Pas fjalimit të Topallit kanë reaguar historianët maqedonas dhe Instituti Maqedonas i Historisë në Shkup, të cilët jo vetëm që nuk i pranojnë vlerat e Dervish Carës, por e quajnë atë shërbëtor të turqve. "Këto janë vetëm keqpërdorime nacional -romantike të historisë për qëllime politike", thanë nga Instituti i Historisë në Shkup. 

Por historianët shqiptarë janë të mendimit se para fakteve edhe zotërat heshtin.

Historiani Skënder Hasani thotë se reagimi i historianëve maqedonas nuk është me vend dhe nuk bazohet në fakte, por bazohet vetëm në paragjykime. “Për Dervish Carën dhe kryengritjen e udhëhequr prej tij më shumë ka shkruar histografia maqedonase, histografia serbe, franceze,  britanike, etj, e shumë më pak histografia shqiptare. Aleksandar Markovski në vitin 1985 shkruan një libër me titull ‘Kryengritja e Dervish Carës’, ku e shpjegon qartë se kryengritësit shqiptarë e kanë çliruar Shkupin dhe ka dalë kërkesa e parë gjatë rilindjes shqiptare për autonominë e Shqipërisë. Më pas kanë shkruar edhe autorë të tjerë”, thotë Hasani duke shtuar se në arkivin e Maqedonisë ka mjaft dokumente që flasin qartë për këtë çështje.  

Gazeta "LAJM" Maqedoni      06.04.2012

Tryezë në Zagreb kushtuar albanologut Shuflai 

 

Zagreb, 29 shkurt - Në kuadër të kremtimit të përvjetorit të katërt të shpalljes së pavarësisë së Republikës së Kosovës dhe 100 vjetorit të ngritjes së flamurit kombëtar në Vlorë, Ambasada e Republikës së Kosovës në Kroaci, në bashkëpunim me Ambasadën e Shqipërisë në këtë vend dhe Këshillin e pakicës kombëtare shqiptare të qytetit të Zagrebit, në “Matica Hrvatska” organizoi dje një tryezë shkencore për personalitetin e albanologut të shquar kroat, Dr.Millan Shuflai, njofton qik-u. Pikëpamjet e tij, paanshmërinë, korrektësinë dhe simpatinë e madhe që kishte ndaj popullit shqiptar, lidhjet e afërta me Shqipërinë, pranimin dhe argumentimin në mënyrë shkencore të tezës së prejardhjes së drejtpërdrejtë të shqiptareve nga ilirët si dhe autoktoninë e tyre në trojet shqiptare, dr. Millan Shuflai i mbrojti deri në fund të jetës së tij kur më 19 shkurt 1931 në Zagreb, regjimi i atëhershëm i Mbretërisë SKS bëri atentat ndaj tij.

Në emër të Ambasadës së Republikës së Kosovës pjesëmarrësit e kësaj tryeze shkencore i përshëndeti ambasadori Valdet Sadiku, i cili në fjalën e tij veçoi se populli shqiptar kudo që jeton respekton figurën dhe krijimtarinë e albanologut me famë dr. Milan Shuflai, i cili gjatë jetës së tij bëri shumë për kombin tonë dhe i cili, duke u përpjekur të plasojë të vërtetën për shqiptaret tek popujt e Evropës, e pësoi me jetë. Në këtë rrugë Shuflai ka lënë gjurmë të pashlyeshme të cilat historiografia shqiptare i çmon gjithnjë, tha ambasadori Sadiku.

Tryezën e përshëndeti edhe dr. Gëzim Rexhepi, kryetar i Këshillit të Pakicës Kombëtare Shqiptare për qytetin e Zagrebit ku ishin të pranishëm punëtorë të shkencës e të kulturës, politikanë dhe simpatizues të tjerë të krijimtarisë dhe personalitetit të dr.Shuflait nga radhët e kroatëve por edhe të shqiptarëve që jetojnë në Kroaci.

Para një numri të madh pjesëmarrësish, punimet e tyre shkencore në këtë tryezë për personalitetin dhe rëndësinë që ka krijimtaria në shkencën shqiptare që la pas dr. Milan Shuflai i paraqitën nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Republikës së Kosovës, akademik Pajazit Nushi, i cili edhe përshëndeti punimet e kësaj tryeze në emër të institucionit më të lart të dijes në Kosovë, ASHAK.

Me punimet e tyre shkencore në tryezë u paraqiten edhe prof. emeritus Zvonimir Sheparoviq, viktimologu me nam dhe ish ministër i punëve te jashtme të Republikës së Kroacisë, akademik Zef Mirdita, ambasadori i Shqipërisë Pëllumb Qazimi, prof. dr. Aleksander Stipqeviq, prof.dr. Josip Jurqeviq, mr.sc. Darko Sagrak dhe të tjerë. U vendos që punimet e prezantuara shkencore të botohen si broshurë e veçantë nga Këshilli i Pakicës Kombëtare Shqiptare të Qytetit të Zagrebit dhe Shoqata “Dr. Milan Shuflai”.

Punimet e kësaj tryeze i përshëndetën edhe ndihmësministri i Ministrisë së Kulturës të Republikës së Kroacisë, Sreqko Shestan si dhe nënkryetari i Matica Hrvatske, Stjepan Suqiq.

Gazeta "Koha Ditore", 29.12.2012