Dhurata 40 mijë $ Bibliotekës Kombëtare

Elsa Demi 03/09.2009

Gazeta Shekulli

Amaneti i Safete Sofia Jukës, përmbushet: kursimet e jetës, 40 mijë dollarë i dhurohen Bibliotekës Kombëtare.

Plasari tha se do të përdoren për pasurimin e fondit të albanologjisë dhe balkanologjisë: "Një akt bamirës dhe një model i jetës gjithnjë e më i rrallë në ditët tona."

Lume Juka, murgeshë e urdhrit të Nënë Terezës, i shkruan më 19 qershor 2009 nga Nju Jorku, drejtorit të Bibliotekës Kombëtare:

"I ndershmi Dr. Plasari... Prof. Dr. Safete Sofia Juka - motër e jemja e dashtun e njeri me vlerë - ka depozitue në nji Bankë të New York-ut nji shumë prej $ 40.000 (dyzet mij dollarë) që t'i kalojnë Bibliotekës Kombëtare Shqiptare."

Dje, drejtori Plasari tha se kjo shumë është tashmë dhurata më e madhe dhe më e pazakontë që i është bërë ndonjëherë nga ndonjë individ, madje edhe nga ndonjë subjekt tjetër, Bibliotekës Kombëtare. Ai sqaroi se këshilli shkencor i këtij institucioni që e drejton prej më shumë se një dekade, ka marrë tashmë një vendim për administrimin e kësaj shume.

Ajo do të shfrytëzohet për pasurimin e Bibliotekës me botime të fushave të Albanologjisë dhe Balkanologjisë dhe ky koleksion do mbajë shënimin: "Nga dhurimi i Znj. Safete Juka".
Ata që e njohën disi në vitet e fundit të jetës, e quajtën Safete Sofie Jukën "Dora D'Istria e dytë shqiptare".

E lindur në Shkodër nga Musa dhe Sofie Juka. Musa Juka ka qenë kryetar bashkie në Shkodër, në vitet 1916-1925, dhe ministër i Punëve të Brendshme të Shqipërisë në vitet 1925-1939.

Me zhvendosjen e familjes në Tiranë, ajo mori mësimet e para në Shkollën "Nana Mbretëreshë". Ishte 13 vjeçe kur prindërit e nisën në një shkollë austriake në Vjenë. Prej andej në Paris për të studiuar arkeologji, histori arti e letërsi dhe më 1950-ën merr Licence et Lettres, diplomën për filozofi në Sorbonë.

Iu bashkua familjes që ndodhej në ekzil në Aleksandri, Egjipt, ku për disa vjet dha mësime historie në Liceun Francez. Viti 1956 e gjen në SHBA, ku për afro dy dekada jep mësime gjuhe gjermanishteje e frëngjishteje në Fieldstone School në Nju Jork dhe më 1970-ën emërohet profesoreshë në Lehigh University në Pensilvani, ku dha letërsi franceze të shekujve të 19-të dhe të 20-të.

Artikujt dhe esetë e saj janë botuar në disa revista akademike Réalités ("G. Rouault peintre des âmes") Ecrits de Paris ("Le mythe de l'âge d'ore et le mythe de mémorie chez Mircea Eliade"), South Asian Revieë ("The 'self' in Marcel Proust's Remembrance of things Past"), Les Letters Romanes (Christianisme et sentiment de la nature chez André Suarès et chez Georges Rouault").

Ajo ka kontribuar për përkthimin e artikujve nga shqipja në anglisht dhe frëngjisht. Më 1984-ën do të botohej në Nju Jork në anglisht eseja e saj "Kosova, The Albanians in Yugoslavia in Light of Historical Documents".
Në nëntor të vitit 2005, ajo ndërroi jetë. Trupi i prehet në varrezat e Shkodrës pranë prindërve dhe të vëllait Fiqret.

Duke qenë se kjo dhuratë bërë kulturës kombëtare është një shembull që s'ka të dytë, "Shekulli", duke mos dashur t'i copëtojë dy letrat, njëra e Lume Jukës, në një gegërishte të pastër, dhe tjetra e drejtorit Plasari, po i botojmë të plota, sepse janë në vetvete një homazh për S.S.Jukën dhe vetëm sa ia ngrenë velin portretit të panjohur të një gruaje që habit pas vdekjes me këtë dhuratë të saj.

"ÇKA MUNDENI JU ME BA, UNË NUK MUND TA BAJ,
ÇKA MUNDEM UNË ME BA, JU NUK MUND T'A BANI.
POR SË BASHKU, MUND TË BAJMË DIÇKA TË BUKUR PËR ZOTIN."
NANË TERESA

Lume Juka New York, 19 qershor 2009

I ndershmi Dr. Plasari.

Uroj që të jeni mirë me shëndet, gjithashtu edhe njerëzit që ju don zemra.

Do të kishe dashtë me ardhë me ju takue unë vetë. Tash përtash nuk kam mundësi. Shpresoj të vij ma vonë. Por i jam lutë zonjës Shpresa Hudhrit - mikeshë e motrës dhe e jemja - të më përfaqësojë dhe ia dijta shum për nderë që e pranoi.

Prof. Dr. Safete Sofia Juka - motër e jemja e dashtun e njeri me vlerë -ka depozitue në nji Bankë të New York-ut nji shumë prej $ 40.000 (dyzet mij dollarë) që t'i kalojnë Bibliotekës Kombëtare Shqiptare.

Nuk ka kenë e pasun. Ia ka hjekë vetes me ia dhurue bibliotekës. Ka çue nji jetë fare të thjeshtë. Ka banue me qerá në nji apartament të vogël, pa lukse, por të mbushun me piktura të sajat dhe me libra në gjuhë të ndryshme.

Ka pasë nji kulturë të gjanë, por gjithashtu nji modesti të pashoqe. Respekti që kishte për dije dhe për librin ishte i pafund. Lexonte pa u ndalë, qysh se ka kenë fmí dhe i thojshim: "TI KÉ LÉ ME LIBËR NË DORË".

Nuk ka mendue kurrë me u ba "e njoftun". Çdo vepër e saj ka kenë vetëm në kërkim të së bukurës, të së mirës, të së vërtetës, tue u mundue që t'i shprehi ato në mënyrë të përsosun.

Me sá dij unë, asht e vetmja zonjë shqiptare që të ketë shkrue direkt n'anglisht nji libër për Kosovën, jashtzakonisht të dokumentuem, botue në vitin 1984. Ishte tué shkrue nji tjetër edhe ma të dokumentuem kur vdekja mjerisht e rrëmbeu.

Për familjen t'onë, mërgimi ka kenë tepër i vështirë. Me sakrifica shum të mëdhaja motra i ka ba studimet e saja.

Ndofta edhe pse ka vuejtë kaq shum i ka kuptue e ndihmue të rijtë që nuk kanë mundësi me u edukue si duhet dhe ka thanë: (në nji intervistë) "Unë kam shumë besim në popullin t'em e mbajë në vetvete nji shpresë të thellë se të rijtë e sotëm Shqiptarë - djelm e vajza - kanë me pasë mundësira me krijue e prodhue, e kur të rriten kanë me pasë çka me diftue, për jetën e krijimtarinë e tyne, gjana mâ të vlefshme se kam unë sot."

Dashtninë për atdheun e gjuhën t'onë të mrekullueshme na e mbajtën prindët. Tue shkue në shkolla të hueja na vinte ma lehtë me folë me njeni-tjetrin në gjuhë të huej. Por, posa kalojshim prakun e shtëpisë, na thojshin: "Këtu asht tokë shqiptare e flitet vetëm shqip."

Kët dhuratë, motra e ka ba me gjith zemër, e sigurtë se do të përdoret për të mirën e bibliotekës. Nuk ka vue asnji kusht apo konditë...Vetëm në se, ju dhe komisioni, do t'a shifni të arsyeshme me nderue nji gjest të tillë tue mendue se mund të frymëzojë edhe njerëz të tjerë me ba të njajtën gjâ, e kështu do t'u ndihmonte biblioteka (sugjerim i jemi).

Kam përpara nji artikull (Illyria, 18-24 mars 2006) dhe firmosë nga Ridvan Dibra, Bujar Hudhri e Dashnor Kaloci:
BIBLIOTEKAT SHQIPTARE SIMBAS ISMAIL KADARESË
Kadaré tërhoqi vëmendjen e qeverisë shqiptare për mos kujdesin e duhur ndaj bibliotekave shqiptare.

Lexuesit nuk kanë aq para sa të blejnë të gjithë librat, ndaj duhen biblioteka të mira, të kompletuara, dhe me gjitha kushtet, në mënyrë që të tërhiqet sa më shumë lexuesi drejt librit. Është përgjegjësi e qeverisë shqiptare që të ua bëjnë të lehtë leximin e librit lexuesëve.

Ju lutem, më njoftoni sa më parë:
1. Emnin e Bankës në Tiranë, gjithashtu edhe adresën e numrin e telefonit
2. Numrin e llogarisë
3. Emnin në të cilin figuron kjo llogari
4. THE SWIFT CODE
5. Emrin e Bankës correspondente (në se ká)
Më ka marrë malli shum për Shqipni, kët vend kaq të bukur që na e ka falë Perendija. Punojshim të gjithë që të ndriçojë me Dritën e Tij! Në Tiranë kam banue prej 1995- 2005, e sërish do të vij të banoj aty.

Kjo letër u bá si shum e gjatë, por m'u duk sikur po bisedojshim... Deshta gjithashtu të kishit nji idé mbi personalitetin e motrës...A më lejoni, ju lutem të ju kallxoj edhe diçka tjetër?.

Ksanthipi Dilo - pedagoge fiskulture - vajza e avokatit të mirënjoftun Vasil Dilo, vinte përditë në shtëpinë t'onë. Motrën e gjente gjithmonë tue lexue, ndërsa né të tjerët luejshim nëpër kopësht. Nji ditë, i thotë Nanës: "Safeten do t'a quajmë SOFIA, se është shumë e mençur." Në kujtim të sajë, Motra e mbajti kët emën. Ksanthipi ka kenë mikja ma besnike e familjes t'onë.

Paçim bekimin e Perëndisë!... Veprojshim me urtësí, mirësi e vetmohim që kështu edhe shpirti i motrës të qetësohet e të gëzohet, edhe - si thotë Nana Jonë Terese-"SË BASHKU BAJSHIM DIÇKA TË BUKUR PËR ZOTIN!"

Tue ju urue çdo të mirë

Me nderime
Lume Juka
P.S. Më ka marrë malli për Shqipní.
Në Tiranë kam banue prej 1995- 2005
e sërisht do të vij të banoj aty.

L. J.

P.S. Kjo letër u ba si shum e gjatë po m'u duk sikur po bisedojshim.
Në të njajtën kohë, deshta me ju dhanë nji ide mbi personalitetin e motrës.

L. J.

Tiranë, më 24 korrik 2009

Për Znj. Mrs. Lume JUKA
5330 Netherland Ave. 6F
Riverdale, NY 10471-2362
USA

E nderuar Znj. MRS. Lume JUKA,

Me emocion lexova njoftimin që më dërgoni, nëpërmjet letrës Suaj dashamirëse të mbushur me dashuri për librin dhe me vlerësim për Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë.

Në emër të Institucionit që, në këto momente, e drejtoj Ju falënderoj dhe Ju shpreh mirënjohje Juve për aktin fisnik të motrës Suaj të nderuar, Znj. Safete (Sofija) Juka.

Kam pasur fatin, para disa vitesh, ta takoj zonjën e ndjerë në zyrën time të punës - duke marrë me të unë një kafe, ndërsa ajo një gotë ujë - dhe të konstatoj drejtpërsëdrejti lidhjen e saj intime me librat, dashurinë e saj për kulturën shqiptare, pasionin e spikatur për historinë, posaçërisht Albanologjinë. Përshkrimi që i bëni Ju tani motrës suaj në letrën tuaj - e cila të jeni e bindur që nuk na duket aspak "e gjatë" - e plotëson për ne portretin e saj.

A do të më lejoni t'Ju siguroj që e përkap fort mirë portretin që Ju i bëni, duke qenë edhe vetë njeri që e kam lidhur ngjashëm jetën me librin? Që shpenzimet e mundshme të hequra nga paga e nëpunësit i shpenzoj - pikërisht sikurse tregoni Ju për motrën Tuaj - për libra?

Apartamenti i saj i vogël, që ka pasur për "pasuri" vetëm libra dhe piktura, sikurse Ju tregoni, më kujton apartamentin tim, gjithashtu krejt modest, që për pasuri ka jo më shumë se "libra" dhe "piktura". Ndaj dhe ndihem dyfish i emocionuar për aktin bamirës të motrës Suaj dhe për modelin e jetës së Saj gjithnjë më të rrallë në ditët tona.

Dhurimi që motra Juaj Safete (Sofija) Juka i kushton Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë, përpos vlerës reale financiare, - ndihmë e vërtetë për Bibliotekën tonë, - përbën në vetvete edhe një akt mistik devocioni.

Si drejtues i Bibliotekës Kombëtare dëshiroj, gjithashtu, t'Ju siguroj që shuma e lënë prej motrës Suaj të nderuar për Bibliotekën tonë jo vetëm do të miradministrohet në respekt të legjislacionit shqiptar në fuqi, por sipas vendimin të njëzëshëm të Këshillit Shkencor të Institucionit do të përdorët vetëm-e-vetëm për pasurimin e Bibliotekës Kombëtare me botime të fushave të Albanologjisë dhe Balkanologjisë, të cilat ishin edhe fushat që pasiononin motrën Tuaj dhe në të cilat ajo bashkëndihmoi, me sa mundi, me modestinë e saj të spikatur.

I gjithë koleksioni në fjalë do mbajë shënimin e dallueshëm: "Nga dhurimi i Znj. Safete Juka".

Në këtë mënyrë kam bindjen se akti i saj do të ketë edhe shpërblesën e merituar, ndërsa kujtimi i saj do të mbetet i nderuar për përdoruesit e Bibliotekës Kombëtarë: ata të sotmit dhe ata që mbas nesh do të vijnë. Shpresoj që edhe Ju do të bini në një mendje me këtë përdorim të "kursimeve" të së ndjerës motrës Suaj.

Me respekt dhe pa padurim për t'Ju takuar këtu në Tiranë, ku Ju siguroj që do të merrni së rishti falënderimet e institucionit tonë,

Juaji
Dr. Aurel Plasari